گردباد

گردباد  Tornado  

  

 

  

 

 

  

 

 

 

گردباد (سیاه‌باد)، شدیدترین و در مقیاس خود ویرانگرترین آشفتگی جوی است. اما این پدیده بسیار کوچکتر از آن است که بتوان روی نقشه‌های استاندارد هواشناسی آن را یافت. قطر این پدیده بین کمتر از یکصدمتر تا حدود یک کیلومتر متغیر است. این توفندهای چرخنده و غرش کننده، هنگامی که در سطح زمین حرکت می‌کنند می توانند سرعت باد در حال دوران را به 500 کیلومتر در ساعت برسانند. میانگین سرعت افقی این توفان‌ها 50 کیلومتر در ساعت است و تنها چند کیلومتر را طی طریق می‌کنند.  اما بوده‌اند توفان‌هایی که پس از طی یکصد کیلومتر بازهم فعال بوده‌اند.

گردبادها همیشه در اثر ناپایداری بیش از حد در جو به وجود می‌آید. در چنین هنگامه‌ای، آهنگ کاهش دما با ارتفاع در محیط زیاد است. گردباد در حقیقت همان فعالیت توفان تندری بسیار نیرومند است. گردباد (سیاه باد) ترجمه واژه اسپانیایی تورنادو به معنی توفان تندری است.

گردباد نخست همانند ابر قیفی شکل funnel cloud نمایان می شود که از کف ابر کومولونیمبوس Cb به ویژه ماماتوس به سوی پایین گسترش یافته است. پس از آنکه این قیف با زمین تماس پیدا کرد ویرانی را آغاز نموده و ذرات را به درون خود می‌مکد، و حتی اشیاء سنگین را از روی زمین بلند نموده چند صد متر دورتر می‌اندازد. 

به جز بادهای شدید و توانمندی که این پدیده تولید می‌کند، ویرانی ساختمان‌ها تا حدی در اثر انفجار همراه با این پدیده است. فشار جو ممکن است در زمان کمتر از یک دقیقه بیش از 50 میلی بار کاهش یابد. اختلاف فشار زیاد میان داخل ساختمان بسته و جو خارج آن، باعث انفجار شده و ممکن است دیوارها و سقف ساختمان را به سوی خارج پرتاب کند.

بزرگترین منطقه گردباد خیز جهان Tornado alley  در منطقه میسی‌سیپی است و سالانه میانگین 200 تورنادو در آن رخ می‌دهد.