اختلال جدی در اینترنت؛ چه کسی پاسخگوست؟

روزنامه جام‌جم - دیروز تا ساعت حدود 20 بسیاری از کاربران ایرانی که از سرویس‌های جهانی ایمیل برای انجام امور روزمره خود استفاده می‌کنند، نتوانستند به این سرویس‌ها دسترسی پیدا کنند، این در حالی است که هیچ مقام مسوولی در این زمینه پاسخگو نبود.

اختلال در دسترسی به شبکه جهانی اینترنت که در چند روز گذشته شدت پیدا کرده است، دیروز وضعیت غیرقابل قبولی پیداکرد به طوری که نه‌تنها استفاده از هیچکدام از سرویس‌های جهانی ایمیل میسر نبود بلکه بسیاری از موتورهای جستجو نیز با اختلال جدی مواجه بودند که همین امر استفاده از اینترنت را تا ساعات اولیه شامگاه بشدت محدود‌کرده بود.

صفحه نخست بسیاری از موتورهای جستجو که به منظور دسترسی راحت‌تر کاربران بسیار کم‌حجم بوده و پیش از این حتی با اینترنت لاک‌پشتی دایال‌آپ نیز به راحتی دانلود می‌شد، در 2 ـ 3 روز اخیر به سختی قابل مشاهده است و همین امر جستجوی اینترنتی را نیز با مشکل مواجه ساخته است.

با این حال عمده مشکل همچنان متوجه سرویس‌های ایمیل جهانی است.در بررسی صورت گرفته عامل اصلی مشکل اخیر کاربران در استفاده از اینترنت اختلال در (ارتباط لایه امن) Secure Sockets Layer یا همان (SSL) و پروتکل Transport Layer Security یا (TLS) اعلام شده است.پروتکل‌های نامبرده به‌عنوان استانداردهای عمومی اینترنت به شمار می‌روند که برای برقراری یک ارتباط که معمولا نیاز به ارسال نام کاربری و رمز دارند به‌کار می‌روند و استفاده از آنها برای حفظ حریم خصوصی افراد در فضای مجازی بسیار ضروری است.مشکل اخیر در نقل و انتقال داده‌ها از طریق استانداردهای امنیتی یاد شده باعث شده است کاربران گاهی اوقات نتوانند به سرویس‌های اینترنتی مانند جی‌میل، یاهومیل، هات‌میل و خدمات ایمن سایت‌های خارجی دسترسی پیدا کنند.

اختلال در فعالیت روزمره کاربران

اگرچه در گذشته نیز دسترسی به اینترنت به‌صورت مقطعی یا کلی دچار اختلالاتی می‌شد در بیشتر موارد سعی بر آن بوده است که این اختلالات در حدی باشد تا استفاده از سرویس‌های پایه مانند ایمیل شخصی افراد امکان‌پذیر باشد. اما در روزهای گذشته عدم امکان استفاده از این سرویس باعث شده است بخش عمده‌ای از فعالیت روزانه شرکت‌ها و افراد حقیقی دچار اختلال شود.

اگر چه شامگاه دیروز مشکل تا حدودی مرتفع شد اما بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی که عمده ارتباط آنها با شرکای خارجی‌شان از طریق اینترنت و ایمیل بوده، هم‌اکنون با نگرانی جدی، اوضاع اخیر را دنبال می‌کنند. آنها به این مساله می‌اندیشند که در صورت تداوم این روند حتی برای مدتی کوتاه، خسارت‌های سنگینی را به خاطر قطع ارتباط با دنیای خارج متحمل خواهند شد. در عین حال بسیاری از دانشگاهیان و محققان نیز اکنون ارتباطات خارجی خود را از دست رفته می‌بینند و همین امر ضربه علمی بزرگی به بدنه دانشگاهی وارد خواهد کرد.

از سوی دیگر بسیاری از ارتباطات داخل کشور نیز طی سال های اخیر برپایه استفاده از ایمیل شکل گرفته و هرگونه اخلال در این سیستم مشکلات زیادی را برای بنگاه​ها و شرکت هایی که ازاین سیستم استفاده می کنند ایجاد خواهد کرد. هم‌اکنون روزانه حجم انبوهی از اطلاعات ، داده و فایل‌های دیجیتال از طریق کاربران ایرانی در داخل کشور جابه جا می شود که بخش زیادی از این انتقال داده، محور فعالیت تعداد قابل توجهی از شرکت‌ها و افراد را تشکیل می دهد و مشخص است که درصورت عدم دسترسی به ایمیل و ابزارهای ارتباطی اینترنتی معضلات عدیده ای برای این مجموعه ها به وجود خواهد آمد.

این اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که هنوز از ایمیل ملی هم جز سایه‌ای رخ‌نمایی نکرده و ایمیل‌های جهانی ما به ازای قابل قبولی در داخل کشور ندارد. از طرفی برقراری ارتباط از طریق راه‌های دیگر همچون تلفن و فکس نیز صرف نظر از هزینه بالای آن به‌شدت محدود بوده و امکان هیچ‌گونه انتقال داده از این طریق فراهم نیست.

اپراتورها مقصر نیستند

معاون نظارت بر سرویس و خدمات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در گفت‌وگو با «جام‌جم» این مشکل را بدون ارتباط با اپراتورها دانست و گفت: نظارت ما بر کیفیت اینترنت بر اساس قرار داد بین شرکت زیرساخت و اپراتورهاست و در صورتی که انحرافی از این قرارداد صورت گیرد و اپراتور نتواند سرویس مورد نظر را ارائه دهد موضوع را از شرکت ارتباطات زیر ساخت پیگیر خواهیم بود. حسن رضوانی ادامه داد: در صورتی که ارتباط از سوی کاربر با مشکل مواجه شود ما وظیفه داریم موضوع را بر اساس پروانه از اپراتور پیگیری کنیم که برای آن نیز قاعده خاصی حاکم است.وی در خصوص مشکل اخیر گفت: در صورتی که اینترنت به​طور کلی دچار اختلال شده باشد، می‌شود روی آن بررسی داشت اما به​صورت مصداقی نمی​توانیم پیگیری کنیم.رضوانی موضوع اخیر را به کیفیت اینترنت مربوط ندانست و گفت: باز نشدن یک سایت خاص نمی‌تواند معیار اختلال اینترنت باشد.

شبکه ملی اطلاعات در اختلالات بی‌تقصیر است

رئیس سازمان فناوری اطلاعات و معاون وزیر ارتباطات نیز به عنوان متولی اصلی شبکه ملی اطلاعات پیشتر در پاسخ به این‌که آیا راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات، محدودیتی در دسترسی به اینترنت جهانی ایجاد کرده است یا خیر؟ به «جام‌جم» گفته بود: قطعا خیر، بلکه این کار برای تقویت اینترنت است و اصولا تعریف شبکه ملی اطلاعات به اینترنت جهانی مربوط نیست.علی حکیم جوادی با اشاره به این که اختلالات اخیر هیچ ربطی به شبکه ملی اطلاعات ندارد، تصریح کرد: موضوع قطع اینترنت جهانی را صد درصد تکذیب می‌کنم.

اشکال از طرف زیرساخت نیست

شرکت ارتباطات زیر ساخت به​عنوان متولی توزیع اینترنت در کشور و تنها مسیر ارتباط مخابراتی داخل و خارج کشور وظیفه ارائه سرویس اینترنت با استانداردهای خاص کیفی را بر عهده دارد. مسوولان این سازمان به تماس‌های خبرنگار ما پاسخگو نبوده و تنها خبری به نقل از روابط عمومی این شرکت منتشر شد که مشکل اخیر را از سوی این شرکت نمی‌دانست.

کمیته فیلترینگ بی‌تقصیر است

دفتر عبدالصمد خرم‌آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه نیز در پاسخ به خبرنگار جام‌جم موضوع اختلال اخیر را خارج از تصمیم این کمیته دانست. این کمیته که مسوول اعلام مصادیق سایت‌های شامل فیلترینگ است در نوبت‌های قبلی عامل تصمیم‌گیر در اختلالات ذکر می‌شد اما این بار گویا این کمیته نیز در اختلالات اینترنت نقشی ندارد.

مجلس پیگیری خواهد کرد

رئیس کمیته مخابرات مجلس در خصوص مشکل کیفی اینترنت گفت موضوع را پیگیری خواهم کرد و بنا به وظیفه نظارتی مجلس دلایل و جزئیات آن را از مسوولان جویا خواهم شد.علی مطهری، نماینده مردم شبستر افزود: در صورتی که مشکلات مقطعی باشد می‌توان با تذکر به رفع آن اقدام کرد و در غیر این​صورت مسوولان باید پاسخگوی نمایندگان مردم در مجلس باشند.